ชะมดเช็ด เลี้ยงสัตว์เศรษฐกิจที่น่าสนใจ

ชะมดเช็ด กับ กาแฟขี้ชะมด

ใน พ.ศ นี้ ธุรกิจกาแฟ  คงเป็นอีกธุรกิจหนึ่งที่ถือได้ว่าเป็นธุรกิจที่มีความเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่อง  และมีผู้ดื่ืมกาแฟเพิ่มขึ้นเช่นกัน  ฉะนั้นจึงไม่น่าแปลกเลยว่ากาแฟ  เป็นพืชเศรษฐกิจที่น่าจับตามอง  โดยเฉพาะ "กาแฟขี้ชะมด"  ที่เป็นกาแฟของไทยที่คุณภาพที่ติดอักชนดับของโลกเลยทีเดียว นอกจากนี้ยังมีการเลี้ยงเพื่อเอาน้ำมัน หรือที่เรียกว่า “เช็ด” ซึ่งมีราคากิโลกรัมละหลายแสนบาทมาใช้วงการสปา ผลิตยาแผนโบราณอีกด้วย วันนี้เรารู้จักกับเจ้า ชะมดเช็ด กันเลยดีกว่าครับ

ชะมดเช็ด

ชะมดเช็ดหรือชะมดเชียง Small Indian civet (Viverricula malacensis)

ข้อมูลทั่วไป ชะมดเช็ด เป็นสัตว์ผู้ล่า มีขนาดความยาวลำตัวและหัว 54 – 63 เซนติเมตร  ความยาวหาง 30 – 43 เซนติเมตร  น้ำหนัก 2 – 4 กิโลกรัม มีฟันน้าเป็น 3/3 แต่ละซี่จะติดกันในขากรรไกรบน ฟันซี่สุดท้ายกับฟันเขี้ยวมักห่างกัน ฟันหน้ากรามที่สี่ของขากรรไกรบน และฟันกรามซี่แรกของขากรรไกรล่างจะประกบกันสำหรับใช้ฉีกอาหาร ตีนจะมีเล็บเล็กและสั้นสามารถหดซ่อนได้ มีอุ้งตีนเฉพาะตีนหน้า ส่วนตีนหลังไม่ปรากฎอุ้งตีนแต่ประการใด มีลักษณะเรียบเป็นเม็ดเล็กๆ หรือเป็นเส้นโดยเฉพาะอุ้งตีนนิ้ว มีรูปร่างลักษณะเป็นชะมดที่มีขนาดเล็ก ขาสั้น หูทั้งสองข้างอยู่ใกล้กัน มองไกลๆดูคล้ายแมว ขนตามลำตัวมีสีน้ำตาลเหลือง และมีจุดขนาดเล็กสีดำแทรกอยู่ทั่วไป ตามลำตัวมีแถบสีดำและสีขาวบริเวณคอ หางมีวงสีดำ 6 – 9 ปล้องพาดขวางอยู่ ทำให้ดูมีลักษณะเป็นปล้องสีดำ ปลายหางมีสีขาว เป็นสัตว์ที่ค่อนข้างเฉื่อยชา มีความก้าวร้าวน้อย แสดงความรู้สึกทางใบหน้าได้น้อยซึ่งต่างจากแมว และสุนัข หูสามารถตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นได้โดยตรงแต่ไม่สามารถหมุนได้ สามารถรับความรู้สึกได้จากเสียง แสง กลิ่น และความแตกต่างของสีได้หลายชนิด   ขาหลังมีต่อมที่ใช้สำหรับการสื่อสารระหว่างพวกเดียวกัน เป็นสารที่มีกลิ่นหอมเรียกว่า “civet” ซึ่งผันแปรไปตามเพศและอายุของสัตว์แต่ละตัว ไขของมันเป็นกลิ่นล่อเพศตรงข้ามให้เข้าหาได้เป็นอย่างดี เมื่อเพศตรงข้ามได้กลิ่นจะมีความรู้สึกคึกคักเป็นพิเศษ และเที่ยววิ่งตามกลิ่นเข้ามาหาและจับคู่กัน เวลาพบศัตรูจะหันหน้าเข้าหา ยกหางขึ้นขนตั้งส่งเสียงขู่พร้อมจะสู้

อุปนิสัยในการหาอาหารและการกินอาหาร

          จะเริ่มออกหากินอาหารเวลา 16.30 – 04.30 น. ในรัศมีระยะทางประมาณ 500 เมตร ออกหากินตามลำพัง นานๆครั้งจะพบว่าออกหากินเป็นคู่หรือกลุ่มเล็กๆ กินอาหารได้ทั้งที่เป็นพืชและสัตว์ อาหารที่เป็นสัตว์มีทั้งสัตว์มีกระดูกสันหลัง และสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง มีขนาดแตกต่างกันไปตั้งแต่เล็กจนถึงขนาดใหญ่ เหยื่อที่เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น ไส้เดือน ไข่แมลง มด ผึ้ง แมลงอื่นๆ หอยทาก ตะขาบ กุ้ง ปู กิ้งกือ หอย แมงมุมและแมงป่อง ส่วนเหยื่อที่เป็นสัตว์มีกระดูกสันหลัง เช่น ปลา สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก  สัตว์เลื้อยคลาน ซากสัตว์ นก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดเล็ก เช่น กระแต ค้างคาว กระจง เป็นต้น และแม้กระทั่งกินสัตว์กินเนื้อด้วยกัน บ่อยครั้งพบว่าเข้าไปหากินรอบๆที่พักของมนุษย์เพื่อกินเศษอาหาร ซากสัตว์ ผลไม้ และฆ่าสัตว์เลี้ยงกินเป็นอาหาร เช่น เป็ด ไก่ เป็นต้น การล่าเหยื่อจะไม่ใช้กรงเล็บตะปบ แต่จะใช้เขี้ยวกัดและสะบัดอย่างรวดเร็ว รุนแรง อย่างต่อเนื่อง ทำให้เหยื่อกระดูกหักและเส้นเลือดถูกกัดขาด จากนั้นจะใช้เขี้ยวกัดซ้ำจนตาย โดยจะกินใบหญ้าเข้าไปช่วยในการสำรอกเศษขนสัตว์ที่ติดตามกระเพาะเอาหารและทางเดินอาหารให้ออกมา



การจัดเลี้ยง การเพาะเลี้ยงเพื่อขยายพันธุ์


กรงเลี้ยงมีขนาดความกว้าง ความยาว และความสูง ตั้งแต่ 1.2 – 2.5 x 2 – 3 x 1.5 – 2 เมตร แล้วแต่ความเหมาะสมของขนาดพื้นที่ หลังคากรงอาจทำเป็นหน้าจั่วหรือเพิงหมาแหงนมุงด้วยหญ้าคา สังกะสี กระเบื้อง วัสดุที่ใช้เป็นโครงสร้างอาจเป็นพวก ไม้ ก่อด้วยอิฐบล๊อค หรือโครงเหล็ก ล้อมด้วยตาข่ายขนาด 1 x 1 นิ้ว พื้นกรงถมดิน  ภายในกรงควรใส่โพรงไม้ธรรมชาติ โพรงไม้ที่ทำขึ้นมา ท่อปูน ที่มีขนาดใหญ่พอให้สัตว์ผ่านเข้าออกได้สะดวก สำหรับสัตว์ใช้เป็นที่พักผ่อนหลับนอน หรือหลบภัย ซึ่งควรจะมีอย่างเพียงพอ พื้นกรงเป็นทรายหยาบ พื้นไม้ เทปูน และมีหลักไม้ปักไว้ให้ชะมดเช็ดไขของเหลว

การเพาะเลี้ยงเพื่อเก็บผลผลิต

            กรงเลี้ยงมีขนาดความกว้าง ความยาว ความสูง ประมาณ 0.90 x 1 x 0.50 เมตร โดยมีความสูงจากพื้นดินประมาณ 70 – 100 เมตร เพื่อไม่ให้ชะมดวิ่งจะทำให้สัตว์ช้ำ ทำด้วยไม้เนื้อแข็ง หรือไม้ไผ่ ขัดเรียบไม่มีเสี้ยน พื้นกรงตีด้วยไม้ระแนง และปูด้วยฟากไม้ไผ่สำหรับไว้ให้ชะมดนอน ไม้จะต้องขัดให้เรียบไม่มีเสี้ยนโดยใช้กาบมะพร้าวขัด และมีหลักไม้ที่ไม่มียาง ไม่ดูดน้ำมัน ไม้ที่ไม่มีสี กลิ่น เช่นไม้ตะแบก ไม้มูก ขัดให้เรียบ สำหรับให้ชะมดเช็ดไขของเหลว ซึ่งถ้าจะเลี้ยงกับพื้นดินจะทำให้คุณภาพของไขของเหลวสกปรก

5

            การเช็ดไขของเหลว 

           ชะมดทั้งตัวผู้และตัวเมียจะเช็ดไขของเหลว เมื่อมีอายุประมาณ 1 ปีจะมีไขของเหลวออกมาแต่จะมีพฤติกรรมการเช็ดตั้งแต่หย่านมแล้ว โดยก่อนที่จะเช็ดจะเดินวนรอบแล้วจะดมดูจุดที่จะเช็ด ก่อนเช็ดจะยกหางขึ้นก่อนแล้วถอยเข้าหาที่เช็ดเมื่อเสร็จแล้วจะเดินไปมาอีกหลายรอบตัวผู้จะส่งเสียงเมื่อเช็ดเสร็จ ไขที่ออกมาจะมีสีขาวๆคล้ายน้ำมันจารบี ขี้ผึ้ง มีกลิ่นหอมเอียนๆ เย็นๆ คล้ายกลิ่นกำยาน แต่บางคนบอกว่ากลิ่นฉุน ในช่วงฤดูหนาวจะเช็ดไขของเหลวได้จำนวนมากกว่าฤดูอื่นๆ แต่จะมีการเช็ดไขของเหลวได้ตลอดปี ซึ่งสารดังกล่าวประกอบด้วย free ammonia,resin,fat,volatile oil วัสดุที่ขูดไขถ้าทำด้วยเงินสีของไขจะไม่เปลี่ยนแปลง แต่ถ้าใช้วัสดุอื่นขูดจะมีสีคล้ำไม่สวย ไขที่ขูดได้จะต้องนำไปผสมหัวหอมกับผิวมะกรูดหั่นเป็นฝอยเล็กๆเคล้ากันแล้วใส่ใบพลูสดลนไฟเทียนไขให้ไขละลายออกมาแล้วกรองให้สะอาด

 จึงจะนำไปผสมยาแก้โลหิตพิการ โลหิตขึ้นเบื้องบน แก้ธาตุพิการ ขับลม แก้หืดไอบำรุงหัวใจ แก้วิงเวียนศรีษะ เป็นต้น